لایروبی یعنی برداشتن لایه‌های رسوب شده در طول زمان و در صورت نیاز جایگزین کردن مواد با کیفیت و مناسب به جای مواد ضعیف قبلی است.

این کار، گل و لای و سایر مواد نامطلوب را از کف دریاچه‌ها، تالاب‌ها، بندرها، رودخانه‌ها، آبراه‌ها و همچنین چاه‌ها حذف کرده و عملکرد و تمیزی آنها را بهبود می‌بخشد. با انجام این کار می‌توان زیستگاه ماهی‌ها را بهبود داده و بعلاوه فرسایش اصلاح گردد. همچنین می‌تواند به عملیات صنعتی مانند نیروگاه‌ها و تاسیسات تصفیه آب کمک کند تا بهره‌وری خود را افزایش دهند.

 انواع دستگاه لایروبی

لایروبی هیدرولیک

لایروبی با دستگاه هیدرولیک راه حل برتر در بسیاری از پروژه های لایروبی است. لایروبی های هیدرولیک مقرون به صرفه، متحرک، قابل اعتماد، بسیار متنوع و مناسب برای اکثر شرایط هستند.

یک لایروبی هیدرولیک با مکیدن آب و مواد از کف آبراه شروع به کار کرده و این کار شامل یک پمپ گریز از مرکز است که خلاء جزئی ایجاد می‌کند. سپس، فشار اتمسفر و وزن آب با هم ترکیب می‌شوند تا آب و مواد را از طریق لوله و به پمپ وارد کنند.

لایروبی هیدرولیک با دقت بالا، نسبت آب و سایر مواد وارد شده را کنترل می‌کند. لایروبی هیدرولیکی که آب بیش از حد جذب می‌کند ناکارآمد خواهد بود و لایروبی که آب بسیار کمی می‌گیرد، در نهایت در زیر حجم رسوب، گل یا گل ورودی فرو می‌رود.

اکثر لایروبی های مدرن دارای ابزارهای کامپیوتری هستند. این ابزار، قوی و بادوام بوده تا در برابر محیط سخت و شور دریایی که در آن لایروبی ها فعالیت دارند، مقاومت می‌کنند. دو نوع لایروبی هیدرولیک پیشرفته داریم در قسمت زیر هر دو آنها آورده شده است.

دستگاه هیدرولیکی لایروبی دیزلی

دستگاه لایروبی دیزلی قابل اعتماد، مقرون به صرفه و قابل حمل بوده بعلاوه سبک و جمع و جور نیز می‌باشد. بنابراین به راحتی قابل حرکت و بازیابی است و همچنین می‌تواند به فضاهای کوچکی دسترسی یابد که برای ماشین‌های بزرگتر غیرقابل دسترس است. لام به ذکر است که این دستگاه، با محیط زیست نیز سازگار است. 

دستگاه هیدرولیکی لایروبی دینو 6

دستگاه دینو 6 در اصل یک بارج کوچک است که دارای یک پمپ شناور 6 اینچی و یک سر برش 66 اینچی می‌باشد. این دستگاه می‌تواند وظایف مختلفی مانند لایروبی دریاچه‌ها، تفرجگاه‌های کوچک، زمین‌های گلف، تالاب‌های رسوبی و حوضچه های نگهداری ماهی‌ها، چاه‌ها و … را انجام دهد. دوام بیشتری نسبت به بسیاری از ماشین‌های بزرگتر از خود دارد و به راحتی عملکرد لایروبی عالی را در شرایط سخت ارائه می‌دهد.

دینو 8 دستگاهی است که یک مرتبه از دینو 6 قوی‌تر بوده و ردپای نسبتا فشرده و عملکرد بالای دینو6 را با ظرفیت کارهای بزرگتری ارائه می‌دهد. قابلیت پمپاژ فوق‌العاده آن در حدود 3000 گالن در دقیقه است. به این معنی که می‌تواند کار لایروبی بیشتری را در یک بازه زمانی کوتاه‌تری به انجام برساند، این دستگاه توانایی این را دارد که یک کار را در نیمی از زمان استاندارد تکمیل کند. دینو 8 برای پروژه‌های با اندازه‌های متوسط و یا پروژه‌هایی با مدت زمان محدود، ایده‌آل است.

لایروبی مکش کاتر

لایروبی مکش کاتر نوع خاصی از لایروبی هیدرولیک است. این لایروبی‌ها دارای سر برش مکانیکی به شکل دوار بوده و بسیار تخصصی هستند که مواد لایروبی شده را از طریق یک لوله ورودی در یک انتهای آن مکیده و آن را از یک خط لوله تخلیه، مستقیماً به محل دفع، تخلیه می‌کنند.

لایروبی‌های مکش کاتر کارآمد و مقرون به صرفه می‌باشند. این دستگاه‌ها می‌توانند در محدوده‌ای از اعماق آب کار کنند و اگر محل پروژه بسیار کم عمق باشد، توانایی حفر شناور را دارا می‌باشند. علاوه بر این، تیغه‌های تیز و دندانه دار آنها را برای طیف وسیعی از خاک‌ها، زمین های سنگی و سخت، مناسب می‌گرداند. برخی از این دستگاه‌ها خودکششی هستند، در حالی که برخی دیگر نیاز به بکسل دارند.

لایروبی‌های مکش کاتر در اعماق لایروبی، به طور کلی 200 تا 30000 کیلووات انرژی نیاز دارند تا بتوانند به مساحت 2 تا 35 متر را لایروبی گردانند. در نتیجه، لایروبی‌های مکش کاتر نسبتاً همه کاره هستند و برای کارهای سخت مناسب می‌باشند.

هاپر درجرز

دستگاه لایروبی هیدرولیک هاپر درجرز، یک دستگاه تخصصی دارای یک یا دو لوله مکش بوده که به کف دریاچه ها و رودها و … فرود می‌آید. سر هر لوله حاوی یک سر کشش دنباله‌دار بوده که مواد را می‌مکد. سپس، لوله مواد لایروبی شده را در یک قیف، تخلیه می‌کند.

این نوع لایروبی بسیار متحرک است و برای مواد نرمتر مانند گل، سیلت، خاک رس و ماسه مناسب است. از آنجایی که لایروبی های قیف، سرعت بسیار بالایی دارند، حتی در آب‎های ناهموار و مناطق دریایی پر ترافیک نیز به طور موثر عمل می‌کنند، بنابراین اغلب در محیط آب‌های عمیق و ورودی‌های کانال‌های اقیانوسی استفاده می‌شوند. این دستگاه‌ها دارای پمپ‌ها و موتورهای بزرگ هستند، عموماً قدرت بالایی داشته و نیازی به یدک‌کشی به محل لایروبی ندارند.

لایروبی مکانیکی

جدا از لایروبی های هیدرولیک، لایروبی های مکانیکی هستند که برخلاف لایروبی های هیدرولیک که از مکش و پمپاژ استفاده می‌کنند، لایروبی های مکانیکی از ابزارهای مکانیکی مانند سطل برای حذف مواد از آب استفاده می‌کنند. مکانیسم‌های داخلی آن‌ها ساده‌تر از لایروبی‌های هیدرولیک است، بنابراین عملیات لایروبی مکانیکی گاهی برای خدمه آسان‌تر است.

با این حال، این لایروبی‌ها دارای چندین اشکال هستند. برخلاف لایروبی های هیدرولیک، آنها تمایل به تحرک بسیار محدودی دارند و برای محیط‌های چالش برانگیز مناسب نیستند. آن‌ها همچنین به طور کلی مقرون به صرفه تر از سایر دستگاه‌‍ها هستند.

لایروبی تاشو

این نوع از دستگاه لایروبی از یک سیستم دوکفه ای استفاده می‌کنند که توسط جرثقیل نگه داشته شده و از طریق کابل یا سیلندرهای هیدرولیک کار می‌کنند. این دستگاه دارای یک دهان بزرگ و غول آسا می‌باشد که از انتهای یک بند بلند آویزان شده است.

اساساً رسوبات را از کف منبع آب خارج کرده و آن‌ها را به بالا و خارج از آب عبور می‌دهد. کناره‌های این دستگاه را می‌توان برای ریختن مواد روی سکو یا مخزن نگهدارنده باز کرد. لایروبی‌های تاشو را می‌توان به طور ویژه با در نظر گرفتن پروژه های سازگار با محیط زیست نیز طراحی نمود.

در انتخاب دستگاه لایروبی به چه چیزی دقت کنیم؟

در انتخاب دستگاه لایروبی مناسب با توجه به شرایط خاک، گزینه‌‎های حمل و نقل، محل لایروبی، عمق و محل آب و اقتصاد دقت شود.

نوع خاک لایروبی یک عامل تعیین کننده برای انتخاب دستگاه لایروبی است. به عنوان مثال، برای تصفیه سنگ‌ها و سطوحی که قبلا لایروبی نشده‌اند عموماً از لایروبی های مکانیکی یا سربرشی که به طور خاص برای لایروبی سنگ طراحی شده‌اند، استفاده می‌کنند. در جایی که ماده ماسه است، می‌تواند به طور موثر توسط چندین نوع دستگاه، لایروبی گردد، اما در این صورت به بررسی دقیق‌تری از پارامترهای عملیاتی، مانند گزینه های حمل و نقل و … مورد نیاز است. گزینه‌های حمل‌ونقل بر فرآیند تصمیم‌گیری تأثیر گذاشته بعلاوه شرایط دریا و ترافیک نیز برای انتخاب دستگاه و … موثر است.